Gambar halaman
PDF
ePub

Y RHAGYMADRODD.

fodd arall, gwasanaethed hyn o gyfrif yn gyffredinol; Gwnaethpwyd y rhan fwyaf o'r Cyfnewidiadau, naill ai, yn gyntaf, er manylach gyfarwyddo'r Gweinidogion ar bob rhan o Wasanaeth Duw: a hyn a wnair yn bennaf yn y Ca

yn dirgel daro ar ryw Athrawiaeth | Gyfnewidiad, Anghwanegiad, neu osodedig, neu ryw Ddefod gan moladwy yn Eglwys Loegr, neu yn hytrach holl Eglwys Gatholig Crist) a'r cyfryw na arwyddocaent ddim, eithr oeddynt lwyr-wagsaw a gorwag. Ond y cyfryw newidiadau a ddygwyd attom (gan bwy bynnag, dan ba rith, neu i ba ber-lendar a'r Rubric: neu, yn ail, er wyl bynnag) a welem ar ryw fe- adrodd yn briodolach ryw eiriau sur yn llesol a buddiol, nyní o wir neu ddywediadau a arferwyd gynt, barodrwydd ewyllys a ymfoddlon- trwy leferydd cysonach i dafodasom ynddynt: nid o herwydd ein iaith yr amserau presennol, ac cymmell trwy nerth dadl i hynny, er mwyn egluro yn amlyccach in hargyoeddi y gorfyddai gwneu- ryw eiriau a dywediadau eraill a thur y newidiadau dywededig: ddygent arwyddocâd amwys, nen canys llawn ddiogel yw gennym a oeddynt hylithr i gamgymmeryn ein meddyliau (ac wele ni iad: neu, yn drydydd, er adrodd yma yn proffesu hynny i'r byd oll) yn rhuglach, y cyfryw rannau o'r nad yw'r Llyfr, megis yr ydoedd Ysgrythyr Lan, a ddoded o fewn o'r blaen wedi ei sefydlu trwy Gyt-y Liturgi, y rhai yn awr a drefnraith, yn cynnwys ynddo ddim yngwrthwyneb i Air Duw, nac i Athrawiaeth iachus, na dim na allo Gŵr duwiol â chydwybod dda ei arfer ac ymddarostwng iddo, ac na ellir ei lawn-ymddiffyn yn erbyn pwy bynnag a'i gwrthwynebo; os caniatteir iddo Gymmeriad cyfiawn a hygar, y cyfryw o wir iawnder cyffredin a'r a ddylid ei roddi i bob Ysgrifenadau Dynion, yn enwedig y cyfryw a osodir all. an trwy Awdurdod, ac yn gyfartal â'r Cyfieithiadau rhagoraf o'r Ysgrythyr Lân ei hun.

Am hynny ein diben cyffredin ol ni yn hyn o waith ydoedd, nid boddloni nac un blaid nac arall yn neb rhyw un o'u gofynion anrhesymmol; ond gwneuthur yr byn i'r eithaf o'n dealldwriaeth ni, a ddirnadasom a dueddai fwyaf at ddiffyniad Heddwch ac Undeb yn yr Eglwys, i beri Parch, ac i annog i Dduwioldeb a Defosiwn ynghyhoedd Wasanaeth Duw ; ac i dorri ymaith achlysur oddi wrth y sawl a geisiant ganllaw i wrthddadleu a chynhennu yn erbyn Liturgi'r Eglwys. Ac am a berthyn i'r amrywiadau oddi wrth y Llyfr cyntaf, pa un bynnag ai trwy

5

wyd i'w darllain; yn enwedig yn yr Epistolau a'r Efangylau, ac amryfal leoedd eraill, yn ol Cyfieithiad diweddaf y Bibl : a barnwyd yn gymhesur anghwanegu yn eu gweddus leoedd, ryw Weddiau, a Ffurfiau o Ddïolwch wedi eu cymhwyso i achlysurau priodol; yn bennodol, i'r sawl y sydd ar y Môr, gyd â Gwasanaeth am Fedydd y sawl sydd o oedran addfedach; yr hwn er nad oedd mor angenrheidiol pan luniwyd y Llyfr cyntaf, er hynny, o herwydd cynnyddiad Anabaptism, a yinlusgodd i'n mysg ni trwy benrhyddder yr amseroedd diweddar, a aeth yr awrhon yn angenrheidiol, ac a all fod yn fuddiol rhag llaw i fedyddio Priodorion yn ein Planwledydd tramor, ac eraill a droër i'r Ffydd. Od oes a ddeisyfio gyfrif hyspysach o bob Cyfnewidiad yn un rhan o'r Liturgi, cymmered y boen i gyd gymharu'r Llyfr hwn â'r cyntaf: nid oes ammen na chaiff weled yn eglur yr achos a oedd o'r Cyfnewid.

A chan i ni ymegnio fel hyn i dalu ein dyledswydd yn hyn o Orchwyl pwysfawr, megis dan olwg Duw, ac i gymmeradwyo ein

a

AM WASANAETH YR EGLWYS.

:

purdeb yn y peth (hyd a oedd
ynom) i gydwybodau pawb oll; er
bod yn hyspys i ni mai ammhosibl
yw boddloni pawb (pan fo'r fath
amrywiaeth o athrylith, o ffansi, ac
o briod-elw yn y byd) ac nad
allwn ddisgwyl y bydd i wŷr o
ysprydoedd terfysgus, gorphwyll
us, a chyndyniog, ymfoddloni i
ddim o'r dull yma a ellir ei wneu-chol, a gwir gydwybodus.

thur gan neb arall ond ganddynt
hwy eu hunain er hynny i gyd,
y mae gennym obaith da am a gyf
Iwynir yma, ac a holwyd yn ddi-
wyd iawn ac a ddiheurwyd gan
Gymmanfeydd y ddwy Dalaith, y
derbynir ef hefyd ac y cymmerír
yn dda gan gynnifer oll o Feibion
Eglwys Loegr ag sy sobr, heddy-

AM WASANAETH YR EGLWYS.

I bu erioed ddim wedi ei ddy- | uso 'r dduwiol a'r weddus Drefn chymmygu mor ddiball, neu yma o waith yr hên Dadau, trwy wedi ei gyfnerthu mor gadarn, | blannu i mewn yn ei lle Historiau trwy synwyr dŷn, yr hwn mewn amheus; Legendau, llïaws o Atyspaid aniser ni's llygrwyd me- tebion, Gwersi, Adwersi gweigion, gis, ym mhlith pethau eraill, Coffadwriaethau, a Seneddolion; mae'n eglur ddigon wrth y Gwedd- megis yn gyffredinol pan ddeïau Cyffredin yn yr Eglwys y chreuid un Llyfr o'r Bibl, cyn darrhai a elwir yn sathredig, Gwasan- fod darllain tair neu bedair pennod aeth Duw; bonedd a dechreuad o hono, y cwbl ond hynny a adewcyntaf pa rai, pe chwilid am dan-id heb ei ddarllain. Ac yn y wedd ynt ym mysg gwaith yr hên Dadau, fe geid gweled nad ordeiniwyd y Gwasanaeth hwnnw, ond er amcan daionus, ac er mawr ddyrchafiad Duwioldeb. Canys hwynt-hwy a drefnasant matter felly, fel y darllenid yr holl Fibl drosto (neu y rhan fwyaf o hono) unwaith yn y flwyddyn: gan amcanu wrth hynny, fod i'r Gwŷr Llên, ac yn enwedig i'r sawl afyddent Weinidogion y Gynnulleidfa, allu (trwy fynych ddarllain a myfyrio Gair Duw) fod wedi ymddarparu i Dduwioldeb, a bod hef yd yn aplach i annog eraill, trwy Ddysgeidiaeth iachus, i'r un peth, ac í allu gorthrechu dadl y rhai a wrthwynebent y Gwirionedd. Ac ym mhellach, fel y gallai'r bobl (trwy glywed beunydd ddarllain yr Ysgrythyr Lân yn yr Eglwys) gynnyddu 'n wastad fwyfwy mewn gwybodaeth am Dduw, a dyfod i garu yn gynhesach ei wir Grefydd ef.

hon y dechreuid Llyfr Esay yn yr Adfent, a Llyfr Genesis yn Septuagesima; eithr eu dechreu y wnaid yn unig, heb orphen eu darllain byth. A'r un funud yr arferid am y Llyfrau eraill o'r Ysgrythyr Lân. A chyd â hynny, lle mynnai S. Paul, fod dywedyd y cyfryw Iaith wrth y bobl yn yr Eglwys, ag a allant hwy ei deall, a chaffael llesâd o'i chlywed; y Gwasanaeth yn yr Eglwys hon o Loegr (er ys llawer o flynyddoedd) a ddarllenwyd yn Lladin i'r bobl, yr hwn nid oeddynt hwy yn ei ddeall; ac felly yr oeddynt yn unig yn clywed â'u clustiau, ond eu calonnau, a'u hyspryd, a'u meddwl, oedd yn ddiadeilad oddi wrtho. Ac heb law hynny, er darfod i'r hên Dadau barthu'r Psalmau yn saith ran, a phob un o honynt a elwid Nocturn; yn awr, er yn hwyr o amser, ychydig o honynt a ddywedid beunydd, gan eu mynych ad-ddywedyd, a gadu'r Ond, er ys talm o flynyddoedd, darn arall heibio, heb yngan un y darfu newidio, torri, ac esgeul-gair. Gyd â hynny, nifeiri a cha

AM WASANAETH YR EGLWYS.

fod yn wir, rhai yn amheus, rhai yn

bod y Rheolau yn ychydig o nifer, ac yn hawdd.

Alle bu cyn hyn amrywiaeth mawr wrth ddywedyd a chanu yn yr Eglwysi o fewn y Deyrnas hon, rhai yn canlyn Arfer Salisbury, rhai Arfer Henffordd, rhai, Arfer Bangor, rhai Arfer Efrawg, a rhai eraill Arfer Lincoln: yn awr o hyn allan ni bydd i'r holl Deyrnas ond un Arfer.

ledrwydd y Rheolau Y rhai a elwid y Pica, ac amryfal gyfnewid-wag ac o ofer-goel; ac nid ydys yn iau Gwasanaeth, oedd yr achos, ordeinio darllain dim ond pur wir fod mor galed ac mor rwystrus droi Air Duw, yr Ysgrythyr Lân, neu'r at gyfnodau'r Llyfr yn unig; me- cyfryw a seilir arni yn eglur: a gis yn fynych o amser y byddai hynny yn y cyfryw Iaith a Threfn mwy o drallod yn chwilio am y ag y sydd esmwythaf a hawsaf peth a ddarllenid, nag yn ei ddar- eu deall gan y Darllenwŷr, a'r lain wedi ei gael. Gwrandawŷr. Y mae hefyd yn Felly wrth ystyried yr anghym- fwy cymmwynasol, yn gystal o mesurwydd hwnnw, fe a osodir herwydd ei fyrred, ac o herwydd yma y cyfryw Drefn, fel y diwy-eglured ei Drefn, ac o herwydd gir yr unrhyw bethau. Ac, er mwyn parodrwydd yn y matter yma, y tynnwyd Calendar i'r unrhyw bwrpas, yr hwn sydd eglur a hawdd ei ddeall; ym mha un (hyd y gellid,) y gosodwyd allan wedd i ddarllain yr Ysgrythyr Lân, fel y gwneler pob peth mewn Trefn, heb wahanu un darn o honi oddi wrth ei gilydd. Ac, oblegid hyn, y torrwyd ymaith Anthemau, Respondau, Infitatoriau, a chyfryw Ac yn gymmaint ag na ellir gowag bethau ammherthynasol, ag sod dim allan gan mwyaf mor egoedd yn torri cwrs cyfan ddarllen-lur, ag na chyfodo petrusder wrth iad yr Ysgrythyr. ymarfer o hono: i ostegu pob cyfEtto, gan nad oes fodd aingen ryw amrafael (o chyfyd yr un) ac na byddo angenrheidiol bod ym- am ddosparth pob rhyw betrusder bell Reol; am hynny y gosodwyd ynghylch y modd a'r wedd y mae yma ryw Reolau, y rhai, megis deall, a gwneuthur, a chwblhâu nad ydynt ond ychydig e nifer, pob peth a gynhwysir yn y Llyfr felly y maent yn rhwydd, ac yn hwn; y cyfryw a fyddont yn cymhawdd eu deall. Wrth hynny meryd dim mewn amryfal foddmae i chwi yma Drefn am Wedd-ion, a ant at Esgob yr Esgobaeth, o, ac am ddarllain yr Ysgrythyr yr hwn wrth ei ddoethineb a rydd Lân, yn gwbl gyson â meddwl ac drefn er llonyddu a heddychu'r amca yr hen Dadau, ac o lawer ddadl, trwy na byddo'r drefn honyn fwy llesol a chymmwys na'r un no yn wrthwyneb i ddim a'r y sydd yr oeddid yn ddiweddar yn ei har- yn y Llyfr hwn. Ac o bydd Esfer. Y mae'n fwy llesol, o achos gob yr Esgobaeth mewn dim petrbod yma'n gadu allan lawer o usder, yna efe a all anfon am hysbethau, o ba sawl y mae rhai heb pysrwydd at yr Arch-Esgob,

[blocks in formation]

AM SEREMONIAU.

glefyd, neu o ran achos arall tra-
angenrheidiol.
A'r Curad, sef y Periglor, a fo

ER bod yn osodedig, fod pob peth a'r a ddarllenir ac a genir yn yr Eglwys, yn yr Iaith Gymraeg, er mwyn adeiladu'r Gyn-yn gwasanaethu ym mhob Eglwys nulleidfa er hynny nid ydys yn meddwl pan ddywedo neb Blygain a gosper gartref, na ddichon efe eu dywedyd ym mha Iaith bynnag a ddeallo.

A phob Offeiriad a Diacon sydd rwymedig i ddywedyd beunydd y Foreol a'r Brydnhawnol Weddi, naill ai yn neillduol, ai ar osteg, oddi eithr bod rhwystrarnynt trwy

blwyf neu Gapel, ac efe gartref, heb luddias rhesymmol arno, a ddywaid y Gwasanaeth hwnnw yn yr Eglwys blwyf neu'r Capel Ile y bo efe yn gwasanaethu ; ac a bair ganu cloch iddo amser cymhesur, cyn y dechreuo, modd y gallo'r bobl ddyfod i wrando Gair Duw, ac i weddïo gyd ag ef.

Am Seremoniau, paham y diddymmwyd rhai, ac y cedwir eraill.

eiddo 'r gwerin ei happwyntio ; am hynny na chymmered neb arno, ac na ryfyged, na threfnu, na newid un Ŏsodedigaeth gyhoedd neu gyffredin o fewn Eglwys Crist, ond y sawl a elwir ac a awdurdodir yn gyfreithlawn i hynny.

O'R Seremoniau arferedig yn yr Eglwys, ag y bu eu codiad o ordinhad dyn, dychymmygwyd rhai ar y cyntaf o feddwl duwiol, ac i berwyl da; eithr trowyd o'r diwedd i wagedd ac ofer-goel: eraill a ddaethant i fewn i'r Eglwys trwy Ddefosiwn anisbwyll, ac o A chan fod yn awr amryw feddzel heb wybodaeth ; ac o herwyddyliau gan bobl o'n hamser ni, hyd cyd-ddwyn â hwynt ar y cyntaf, pan dybygo rhai yn beth pwyscynnyddasant i'w cam-arferu fwy- fawr mewn Cydwybod, ymado fwy beunydd; a'r rhai hyn a a'r tippyn lleiaf o'u Seremoniau, haeddasant, nid yn unig oblegid y maent felly wedi ymroddi i'w eu hafles, ond hefyd oblegid iddynt hên Ddefodau; y mae rhai hefyd, ddallu'r bobl yn ddirfawr, a chadd- o'r tu arall, â'u gwŷn yn gymugo Gogoniant Duw, eu torri ym- maint ar bob amheuthun, fel y aith, a'u bwrw heibio'n llwyr y chwennychent newyddu pob peth, mae eraill, y rhai er eu dychym- a dirmygant yr hên cymhelled, na mygu gan ddyn, etto gwelwyd fydd dim wrth eu bodd hwy ond yn dda eu cadw, er mwyn Trefn y sy newyddbeth: gwelwyd yn weddus yn yr Eglwys (i'r hyn beth gymmwys, na edrychid cymmaint y dychymmygwyd hwy gyntaf) am foddhâu a boddloni yr un o'r nid yn llai, nag o herwydd eu bod ddwylyw, ag ar wneuthur wrth yn gwasanaethu er Adeiladaeth, at fodd Duw, ac ar les pob un o hoyr hwn (medd yr Apostol) y dylid nynt hwy. Ac etto, fel na rwystrcyfeirio pob peth a wneler yn yr er neb a aller ei foddloni â RhesEglwys. wm eglur, gosodir i lawr yma Achosion pennodol, paham y bwriwyd ymaith_rai o'r Seremoniau gnottedig, a phaham y cynhelir ac y cedwir eraill etto ym mhellach.

Ac er nad yw cadw neu esgeuluso Seremoni, o hono ei hun, ond peth diystyr; etto nid bai bychan yngolwg Duw, yw troseddu a thorri Urdd a Rheolaeth gyffredin, trwy gyndynrwydd a dirmyg. Guneler pob peth yn eich mysg (medd S. Paul) mewn Trefn weddaidd a dyladwy. Yr hon Drefn nid

Rhai a fwriwyd ymaith, oblegid cynnyddasai eu gorllanw a'u hamlder yn y dyddiau diweddaraf hyn, hyd onid aethai eu baich yn anoddef; am y rhai y cwynodd

AM SEREMONIAU.

S. Austin yn ei amser ef, gynnydd- | o'r rhai hén yn sefyll, ac yn well

u eu rhifedi mor ddirfawr, hyd ganddynt lunio'r cwbl o newydd, onid oedd stad y bobl Gristianog- eithr gan iddynt ganiattâu mai cyal mewn gwaeth cyflwr o'u ple- mhwys yw cael rhyw Seremonigid, nag oedd eiddo'r Iuddewon. au; diau, lle gellir yn dda arfer yr Ac efe a gynghorodd fwrw ym- hên, nid oes fodd iddynt wrth reaith y fath iau a baich, tra gwasan- swm argyoeddi yr hen, yn unig am aetha'r amser i wneuthur hynny eu bod yn hên, heb ddatguddio eu yn ddistaw heb derfysg. Eithr beth gwall synwyr eu hunain: canys os a ddywedasai S. Austin, pe gwel- felly y mae, hwy a ddylent roddi sai 'r Seremoniau a arferid yn ddi- parch iddynt o herwydd eu Henweddar yn ein plith ni, i'r rhai nid eiddrwydd, os mynnant ddangos oedd y llïaws a arferid yn ei amser fod yn hoffach ganddynt Undeb a ef i'w cystadlu? Cymmaint cedd Chordiad, nâ Newidiadau, a Newgorllawn lïaws ein Seremoniau, a ydd-wŷniau, yr hyn (cymhelled bagad o honynt mor dywyll, hyd ag y gall hynny gyttuno â gosod pan oeddynt yn dyfysgu ac yn ty- allan Ffydd Crist) y sydd bob amwyllu, yn hytrach nag yn mynegi ser i'w ochelyd. Ym mhellach ac yn gosod allan Ddaioni Crist i etto, i'r cyfryw ni bydd achos cyfni. Heb law hyn i gŷd, nid Cyfiawn i feio ar y Seremoniau a adraith seremoniaidd yw Efengyl awyd: canys megis bwriwyd Grist (fel yr oedd rhan fawr o Gyf- allan y rhai a gam-arferid fwyaf, raith Moses) eithr Crefydd i was- ac a oeddynt yn faich ar Gydwyanaethu Duw, nid ynghaethiwed bodau dynion heb achos; felly'r figur, neu gysgod, eithr yn rhydd-lleill a gedwir er mwyn Rheolid yr Yspryd; gad ymfoddloni i gynnifer o Seremoniau ag a wasanaetha i Drefn weddaidd, a Rheolaeth dduwiol; a'r cyfryw ag a ynt gymmwys i gyffroi pŵl fedd wl dyn i gofio ei ddyled i Dduw, trwy ryw arwydd eglur ac amlwg i'w adeiladaeth. Ym mhellach etto; Yr achos pwysfawroccaf o ddiddymmu rhai Seremoniau, cam-arferwyd hwy cyn belled, mewn rhan o herwydd dallineb gau-grefyddol y rhai anghywraint ac annysgedig, ac mewn rhan trwy annigonol gybydd-dra'r cyfryw a geisient eu helw a'u budd eu hunain, yn hytrach nå Gogoniant Duw; fel nad oedd hayach fodd i symmud y cam-arferau, a'r peth etto yn sefyll.

aeth a Threfn, ac a ellir (ar achosion cyfiawn) eu hamgenu a'u newidio, am hynny nid ydynt i'w barnu yn un-fri â Chyfraith Dduw. Ym mhellach drachefn, Nid ynt Seremoniau tywyll nac aflafar, ond a osodir allan fel y gallo pob dyn ddirnad beth y maent yn ei arwyddocâu, ac i ba ddeunydd y maent yn gwasanaethu; fel nad rhaid fawr unofn y cam-arferir hwy rhag llaw, fel y lleill o'r blaen. Ac yn gwneuthur hyn, nid ym yn condemnio un Genedl arall, nac yn gosod dim, namyn i'n Cenedl ein hun: canys cymhesur yw yn ein barn ni, fod i bob Gwlad arferu'r cyfryw Seremoniau a welont hwy yn oreu i ddyrchafu Anrhydedd a Gogoniant Duw, a thebyccaf i Eithr yn awr, am y rhai ond an- ddwyn eu pobl i Fuchedd berffaith tur a rwystrir, o herwydd cadw et- a duwiol, heb nac Amryfusedd na to rai o'r hên Seremoniau: os ys- Choel-grefydd; a dodi o honynt tyriant nad yw bosibl cynnal Trefn ymaith bethau eraill a ganfyddant a Rheolaeth heddychol yn yr Eg-o amser bwy gilydd eu cam-ar lwys heb rai Seremoniau, cant yn feru, megis yn fynych yn digwydd hawdd weled, fod achos cyfreith- ar amry fal foddion, mewn amrylawn iddynt newid eu meddyliau. fal Wledydd yn Ordinhadau Ac os mawr ganddynt fod yr un Dynion.

9

a 3

« SebelumnyaLanjutkan »