SUPERVISI PENGAJARAN: Pendidik dan Kualitas Pembelajaran

DAFTAR ISI

KATA PENGANTAR .............................................................................. v

DAFTAR ISI ......................................................................................... vi

LATAR BELAKANG ............................................................................... 2

KONSEP DASAR SUPERVISI PENGAJARAN ........................................ 12

A.Pengertian Supervisi ......................................................... 12

B.Tujuan dan Sasaran Supervisi .......................................... 16

C.Prinsip-Prinsip Supervisi .................................................. 18

D.Fungsi dan Tugas-Tugas Supervisi ................................. 20

E.Mengidentifikasi Masalah-Masalah Pengajaran ............ 27

KOMPETENSI SUPERVISOR ............................................................... 34

PROGRAM SUPERVISI ....................................................................... 42

MACAM-MACAM SUPERVISI ............................................................ 46

A.Supervisi Umum ................................................................ 46

B.Supervisi PBM ..................................................................... 47

TEKNIK-TEKNIK SUPERVISI ..................................................... 58

A.Kunjungan atau Observasi Kelas .................................... 58

B.Percakapan Individual ....................................................... 61

POLA PENDEKATAN ................................................................. 64

A.Pendekatan direktif ........................................................... 64

B.Pendekatan Kolaboratif ..................................................... 65

C.Pendekatan Nondirektif .................................................... 66

vii

KOMITMEN GURU ............................................................................ 70

SIKAP ATAU REAKSI GURU-GURU TERHADAP SUPERVISI ................. 78

KEMAMPUAN PROFESIONAL GURU ................................................. 82

A. Merencanakan Pengajaran Atau Kegiatan Belajar Mengajar ............................................................................... 84

B. Pelaksanaan Pengajaran ....................................................... 93

PELAKSANAAN SUPERVISI DI SD ..................................................... 100

KKG SEBAGAI SALAH SATU BENTUK SUPERVISI KOLEGIAL ATAU KESEJAWATAN ................................................................................ 110

HUBUNGAN ANTARA PELAKSANAAN KEGIATAN SUPERVISI DAN KEMAMPUAN PROFESIONAL GURU ............................................... 118

A. Hubungan Antara Supervisi Gugus (KKG) dan Kemampuan professional Guru ...................................... 118

B. Hubungan Antara Supervisi Kepala Sekolah dan Kemampuan profesional Guru ....................................... 121

C. Hubungan Antara Supervisi Pengawas Sekolah dan Kemampuan Profesional Guru....................................... 125

D. Hubungan Antara Supervisi Pengawas Sekolah dan Kegiatan Supervisi Kepala Sekolah ................................ 127

E. Hubungan Antara Supervisi Pengawas Sekolah dan Kegiatan KKG .................................................................... 129

PELAKSANAAN KEGIATAN SUPERVISI DI SD ................................... 132

HUBUNGAN ANTARA SUPERVISI PENGAWAS DAN KEGIATAN SUPERVISI KEPALA SD ..................................................................... 140